Πέμπτη 3 Σεπτεμβρίου 2015

Αίας



Ο Αίας του Σοφοκλή είναι η πρώτη από τις 7 σωζόμενες τραγωδίες του και η διδασκαλία της τοποθετείται μεταξύ 460 και 450 π. Χ. Διαπραγματεύεται φυσικά τη γνωστή ιστορία του Ομηρικού ήρωα που πάνω στην οργή του για την μη απόδοση σε αυτόν των όπλων του νεκρού Αχιλλέα αλλά στον Οδυσσέα, τυφλωμένος από τη θεά Αθηνά, σκοτώνει ένα κοπάδι από πρόβατα αντί για τον ίδιο τον Οδυσσέα, το Μενέλαο και τον Αγαμέμνονα. Όταν καταλαβαίνει τι έχει κάνει, ντροπιασμένος αυτοκτονεί καρφώνοντας το σπαθί που του χάρισε ο Έκτορας στο έδαφος και πέφτοντας πάνω του. Η συγκεκριμένη τραγωδία ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής παρά το γεγονός πως δεν τηρούσε τις απαραίτητες προϋποθέσεις της ενότητας χώρου και χρόνου. Επίσης παρουσιάζει το βίαιο θάνατο του Αίαντα επί σκηνής κάτι που φυσικά δε συνηθιζόταν. Η κύρια αρετή της βέβαια είναι η εκπληκτική ψυχολογική συνέπεια των ηρώων όπως και ο πολύ ξεχωριστός πρόλογος όπου μια αόρατη από όλους Θεά (Αθηνά) καθιστά αόρατο έναν θνητό (Οδυσσέα) για τον ορατό σε όλους δυστυχή Αίαντα. 
Σε αυτήν ακριβώς τη στιγμή μπήκα στο θέατρο Βεάκη καθυστερημένος, αφού χρειάστηκε να περάσω μέσα από τη νοσταλγική αναβίωση της Ρηγίλλης του Μειμαράκη, για να βρεθώ αντιμέτωπος με Ομηρικούς ήρωες με ζωγραφισμένους κοιλιακούς και μια άμοιρη Αθηνά με ένα φόρεμα που θύμιζε τη Χιονάτη από την ομώνυμη ταινία του Disney. Καλύτερα να με είχε καθυστερήσει παραπάνω ο Μειμαράκης σκέφτηκα. Στο πάτωμα εμφανώς ψεύτικες πέτρες σχημάτιζαν ένα αλώνι, ενώ στο πίσω μέρος της σκηνής κάθονταν πολλοί ηθοποιοί με μουσικά όργανα σε παραπήγματα φέρνοντας στο νου εικόνες από την εποχή των μπουλουκιών.
Τα πράγματα έφτιαξαν όταν εμφανίστηκε η Μαρία Πρωτόπαππα στη σκηνή (έχουμε και τις αδυναμίες μας). Υπέροχη ως Τέκμησσα με έλεγχο και μέτρο που καταφανώς έλειπαν από τους άλλους ηθοποιούς. Όσο περνούσε η ώρα και συνήθιζα το body make up του Νίκου Κουρή μου άρεσε η μεγάλη προσπάθεια που κατέβαλε να επικοινωνήσει τον περίπλοκο και περίτεχνο λόγο του Κου Μαρωνίτη που δυστυχώς - αν και κινδυνεύω να θεωρηθώ ιερόσυλος - δεν κάνει για θέατρο. Πόσο μεγάλη η διαφορά από τη θαυμάσια λαϊκή και γνήσια σοφή μετάφραση του Τσαρούχη που απόλαυσα στον Ορέστη πριν μερικές μέρες στην Επίδαυρο! Καλός και ο Γιάννος Περλέγκας ως Τεύκρος. Δυστυχώς οι υπόλοιποι ηθοποιοί δεν ακολούθησαν αλλά έχω την εντύπωση πως την κύρια ευθύνη την έχει ο σκηνοθέτης της παράστασης που τους άφησε αβοήθητους απέναντι στο στρυφνό κείμενο.  
Κάπου εδώ ήρθε η ώρα να μιλήσουμε και για τη σκηνοθεσία του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου. Ο ίδιος γράφει στον πρόλογό του πως η επιθυμία του ήταν να δείξει τη σύγκρουση του Αίαντα με έναν νέο τύπο εχθρού, την πολιτική, όπως αυτή ενσαρκώνεται από τον Οδυσσέα. Λάθος έργο να το κάνει. Ο Αίαντας παρουσιάσθηκε εξιδανικευμένα όταν ο Σοφοκλής τον οδηγεί στην αυτοκτονία ως θύμα κυρίως του ναρκισσισμού του. Νάρκισσοι και οι Μενέλαος και Αγαμέμνονας αλλά υποχωρούν στη φωνή της λογικής και αποδίδεται δικαιοσύνη τελικά σε έναν μεγάλο ήρωα.
Το μουσικό περιβάλλον όπως δημιουργήθηκε από το Νίκο Κυπουργό συνέβαλε καθοριστικά να κρατηθεί το ενδιαφέρον του θεατή. Ιδιαίτερα τα χάλκινα σε συνδυασμό με τα ωραία κουστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου που παρέπεμπαν σε παραδοσιακές Ελληνικές φορεσιές επέτειναν την αίσθηση του μπουλουκιού που περιγράψαμε στην αρχή εκλαϊκεύοντας δημιουργικά το θέαμα. Δυστυχώς η κινησιολογία του χορού ήταν είτε ανούσια επιτηδευμένη, είτε εξαιρετικά βαρετή και διεκπεραιωτική. Τελειώνοντας θέλω να σημειώσω πόσο κακά και ερασιτεχνικά ήταν φωτισμένο το έργο. Αναγνωρίζω τις δυσκολίες της θεατρικής περιπλάνησης αλλά πρέπει να υπάρχει και σεβασμός στους θεατές.

Στην εικόνα παρουσιάζεται Ετρουσκικός κρατήρας του 400 με 350 π. Χ όστρακο του οποίου χρησιμοποιήθηκε στην παράσταση για να απεικονισθεί η αυτοκτονία του ήρωα. Δεν είμαι σίγουρος για τη συγκεκριμένη αισθητική επιλογή του σκηνοθέτη, ωστόσο ήταν τουλάχιστον πρωτότυπη.